- δίπολο
- Διάταξη που αποτελείται από δύο φυσικές σημειακές οντότητες, οι οποίες θα αλληλοεξουδετερώνονταν, αν ήταν τοποθετημένες στο ίδιο σημείο. Στο δ. έχουν καθορισμένη απόσταση μεταξύ τους, προφανώς διάφορη της μηδενικής.
Το απλούστερο ηλεκτρικό δ. αποτελείται από δύο ίσα και αντίθετου σημείου ηλεκτρικά φορτία +9 και -9, τοποθετημένα σε απόσταση L. Ένα μαγνητικό δ. αποτελείται από τον βόρειο και τον νότιο πόλο ενός γραμμικού μαγνήτη, αν θεωρήσουμε ότι στα άκρα του είναι συγκεντρωμένες μία μαγνητική μάζα +m στον βόρειο πόλο και μία -m στον νότιο πόλο. Στη δυναμική των ρευστών, τα δ. αποτελούνται από μία πηγή, από την οποία αναβλύζει ρευστό, και από μία καταβόθρα, από την οποία διαφεύγει το ρευστό. Η πηγή έχει παροχή +α και η καταβόθρα –α. Μεταξύ των δύο υπάρχει ορισμένη απόσταση. Γύρω από ένα δ. δημιουργείται ένα πεδίο, το οποίο αποτελείται από την κατανομή των αποτελεσμάτων που οφείλονται στην παρουσία του στον γύρο χώρο: για παράδειγμα, την κατανομή της ταχύτητας του ρευστού στην περίπτωση των ρευστών. Κάθε δ. χαρακτηρίζεται από τη ροπή του Μ, η οποία παριστάνεται με ένα άνυσμα με φορά από το αρνητικό στοιχείο (-q, -m, -α) προς το αντίστοιχο θετικό (+q, +m, +α) κατά τη διεύθυνση του άξονα του δ. και με μέτρο ίσο αντίστοιχα με lq, lm, lα. Αυτή η ροπή μπορεί να είναι σταθερή ή μεταβλητή στον χρόνο.
Στο μοριακό επίπεδο γίνεται επίσης λόγος για ηλεκτρικά δ., τα οποία διακρίνονται σε επαγόμενα και μόνιμα. Τα πρώτα εμφανίζονται σε μόρια που παρουσιάζουν ροπή δ. διάφορη από το μηδέν μόνο υπό την επίδραση ενός εξωτερικού ηλεκτρικού πεδίου. Τα δεύτερα, αντίθετα, υπάρχουν σε μόρια τα οποία παρουσιάζουν ροπή δ. διάφορη από το μηδέν ακόμα και σε απουσία εξωτερικού ηλεκτρικού πεδίου. Αυτή η παρουσία οφείλεται στην ιδιαίτερη διάσπαση των ηλεκτρικών φορτίων στον μοριακό χώρο (σε αυτή την περίπτωση γίνεται λόγος για πολικά μόρια). Η ανίχνευση των μοριακών δ. και ο υπολογισμός των σχετικών ροπών συνέβαλαν ουσιαστικά στη μελέτη των μοριακών δομών, στην εκτίμηση των συντονισμών των αρωματικών και κυκλικών ενώσεων, καθώς και στον προσδιορισμό των μοριακών ενώσεων.
* * *τοβλ. δίπολος.
Dictionary of Greek. 2013.